Zločini u Mačvi
Zločini u Mačvi
avgust 1914.
avgust 1914.
Dugogodišnja propaganda koja je protiv Kraljevine Srbije i srpskog naroda intenzivno vođena u Austrougarskoj, kao i sam karakter vojnog pohoda na Srbiju označen kao „kaznene ekspedicije”, uticali su na bestijalnost i razmere ratnih zločina. Zločini su počinjeni već u prvim danima rata, neposredno po ulasku austrougarskih trupa u Srbiju sredinom avgusta 1914. godine.
Civilno stanovništvo ubijano je na svim pravcima na kojima su dejstvovale austrougarske snage. U Mačvi su to činile jedinice uglavnom popunjene Mađarima, dok su u Podrinju užasne zločine počinile jedinice s prostora Hrvatske. Stanovništvo je obično ubijano u grupama, tako što bi veća ili manja grupa bila vezana zajedno, a potom premlaćivana kundacima i bajonetima.
Zabeleženo je i više slučajeva zatvaranja grupa ljudi u škole i kuće, koje su zatim paljene. Tako je bilo u selu Prnjavor – simbolu strdanja srpskog stanovništva u Mačvi, Jadru i Pocerini.
Među žrtvama je bilo staraca od gotovo 90 godina i dece mlađe od godinu dana. U gotovo svim mestima zabeleženi su slučajevi silovanja. Postoje svedočenja i da su žene silovane u porti Saborne crkve u Šapcu.
Prilikom povlačenja austrougarske vojne snage odvodile su sa sobom civilno stanovništvo u logore. Odvodili su prvenstveno mušku omladinu, da bi kralj Petar u bliskoj budućnosti ostao bez vojnika. U početku su odvođeni samo mladići, ali se ubrzo činilo i sa starcima, ženama, devojkama, pa i decom.
Zarobljeni srpski trećepozivci koji su ratovali u svom narodnom odelu streljani su na licu mesta jer su označeni kao pripadnici četničkih snaga.
Srpske vlasti na terenu nisu bile u stanju da utvrde precizne razmere austrougarskih zločina budući da je ubrzo posle slamanja prve usledila i druga austrougarska ofanziva. Nije bilo dovoljno vremena za ozbiljniju istragu, a austrougarske snage uspele su i da unište mnoge tragove zločina prilikom brzog povlačenja iz Srbije nakon poraza na Ceru.
Bestijalnost počinjenih zločina primorala je srpsku vladu da se obrati nezavisnim ekspertima i diplomatskim predstavnicima neutralnih zemalja kako bi međunarodnu javnost obavestila o razmerama zločina koje su austrougarske snage počinile na srpskoj teritoriji. Sačinjen je obiman i dokumentovan izveštaj Ministarstva spoljnih poslova, koji je poslat uglednom kriminologu Arčibaldu Rajsu.
Po dolasku u Srbiju Rajs je tri meseca sakupljao svedočanstva i druge dokaze, načinivši brojne fotografije, i 1915. godine informisao svetsku javnost o počinjenim zločinima. Utvrđeno je da je stradalo najmanje 1.300 ljudi, dok je nestalo 562, od kojih 87 dece mlađe od 10 godina, dok je 20 dece nestalo.
Dr Aleksandar Životić
Filozofski fakultet u Beogradu
Filozofski fakultet u Beogradu
FOTOGALERIJA
