Srpska flotila tokom Velikog rata
Srpska flotila tokom Velikog rata
Prvi hici u Velikom ratu ispaljeni su na Beograd sa austrougarskih rečnih brodova monitora. Srpska vojska nije imala rečnu flotilu koja bi se suprotstavila neprijateljskim ratnim brodovima, te je jedino mogla da minira plovni put neprijatelju i zapreči Dunav i Savu. U tome su im pomagale ruske snage, koje su došle u pomoć septembra 1914. godine. Ali to nije bilo dovoljno. Saveznici su u Beograd poslali teške mornaričke topove namenjene za gađanje austrougarskih monitora. Stigle su i francuske i britanske jedinice.
Tada je napravljen i prvi srpski ratni brod, oklopljeni čamac „Jadar”, koji je 6. avgusta 1915. porinut u Savu. Taj datum Rečna flotila danas obeležava kao svoj dan. Plovni park Brodarske čete komande Ade Ciganlije u to vreme činili su i oklopljeni brod „Timok” i sedam motornih čamaca. U brodarskoj četi nalazio se i 21 šlep, devet drvarica, 15 čamaca, dve lađe i dva metalna pontona.
Napad nemačko-austrougarskih snaga oktobra 1915. godine počeo je žestokom artiljerijskom pripremom. Prva artiljerijska zrna padala su na fabriku šećera, u kojoj su bili smešteni komanda Ade Ciganlije i Brodarska radionica. Snage za odbranu Velike i Male Ade Ciganlije i brodarci sa Save i Dunava grčevito su se borili. Neprijatelj je bio daleko nadmoćniji, pa je naređeno povlačenje i potapanje svih plovnih objekata. Uništen je i most koji je spajao Adu sa Čukaricom.
Borba improvizovane srpske rečne ratne flotile u Prvom svetskom ratu zauzima istaknuto mesto u herojskoj odbrani Beograda. Zajedno sa trupama Odbrane Beograda povlačili su se i borci sa brodova, koji su sa sobom nosili poskidana oruđa sa plovila srpske flotile. Oni su se poslednji ukrcali na brod koji je sa albanske obale odlazio na grčko ostrvo Krf.
Na Krfu je ubrzo formirana i Brodarska komanda, a za prvog komandanta izabran je potpukovnik Milan J. Radojević. Po formiranju Brodarske komande kupljen je brodić „Avgo” („Zora”), nekadašnja grčka torpiljarka koju su brodarci nazvali „Srbija”. Imao je deplasman od 50 tona i bio dugačak oko 30 metara. Stalnu posadu činilo je 12 članova, sastavljenu od kapetana i lađara sa Save i Dunava. Brod je ponosno plovio Jonskim morem pod srpskom trobojkom. Zastava Srbije, na koju kraljevina nije imala pravo jer nije pomorska zemlja, vijorila se morem ispred Krfa uz objašnjenje da služi za podizanje morala srpskih vojnika.
Nakon odlaska srpske vojske sa Krfa, put Soluna zaputio se i brod „Srbija”. On je uplovio u luku Solun u jutro 18. maja 1916, na oduševljenje i divljenje prisutnih.
Brod „Srbija” plovio je na ruti Solun–Mikra, gde se nalazio logor srpskih vojnika. Ostalo je zabeleženo da je brodom „Srbija” prevezeno više od 36.000 vojnika i 760 tona razne robe.
Boško Antić, admiral u penziji
FOTOGALERIJA
